ارتش لبنان؛ فرسوده در میانه بحران

انتخابات پارلمانی لبنان 2هفته قبل با حضور نه چندان پرشور مردم این کشور برگزار شد و فعلا می‌توان بحران تشکیل پارلمان را تمام‌شده قلمداد کرد. اگرچه مردم حضور کمرنگی داشتند اما آنچه در تصاویر تلویزیونی و شبکه‌های اجتماعی پررنگ‌تر از همیشه بود، حضور نیروهای ارتش لبنان بود که برای تامین امنیت انتخابات از 24ساعت قبل در حوزه‌های اخذ رأی مستقر شده بودند. بعد از مدت‌ها، مردم لبنان بار دیگر با سربازان و افسرانی روبه‌رو شدند که به‌نظر خسته‌تر از همیشه می‌آمدند. نیروهای ارتش لبنان تحت‌تأثیر سقوط اقتصاد این کشور، طی سال‌های اخیر درگیر مسائل متعدد معیشتی بوده‌اند. گزارش‌‌های متعدد خبری از رسانه‌های لبنانی از تلاش‌های ارتش برای درآمدزایی از راه‌های دیگری جز بودجه دولتی است. اجاره هلی‌کوپترهای ارتش برای مقاصد گردشگری، خبری بود که سال گذشته در این کشور سروصدای بسیار به‌پا کرد.
طی سال‌های اخیر، اقتصاد لبنان در سایه ناکارآمدی نهاد دولت و تغییرات متعدد دولت‌ها یکی پس از دیگری، به یک اقتصاد ازهم‌گسیخته تبدیل شده است. پول ملی این کشور طی 3سال اخیر، 90درصد از ارزش خود را از دست داده است. ابهام در آینده لبنان، بحران اقتصادی این کشور را تشدید کرده و شیب کاهش ارزش پول آن را افزایش داده است. هم‌اکنون، هر دلار آمریکا برابر با 35هزار و 600لیر لبنان است. این در حالی است که دلار همین 2هفته قبل، 26هزار و 800لیر معامله می‌شد. وب‌سایت العربی‌الجدید نوشته است که با توجه به کاهش شدید ارزش لیر لبنان، حقوق ماهانه نیروهای ارتش تقریبا معادل 50دلار آمریکا (1.5میلیون تومان) شده است.
مردم لبنان طی دهه‌ها، ارتش این کشور را به دور از چند‌دستگی‌های سیاسی این کشور می‌دیدند. اما در سال2019، در جریان اعتراضات گسترده خیابانی این نیروها اغلب رودرروی مردم قرار گرفتند تا از نهاد دولت محافظت کنند. همین رویکرد، به سرمایه اجتماعی ارتش لبنان در میان مردم این کشور ضربه سنگینی وارد کرد. ماه قبل، غرق‌شدن یک قایق مملو از پناهجویان لبنانی در آب‌های مدیترانه باعث اعتراض‌های شدید مردمی علیه نیروهای ارتش لبنان شد. این قایق توسط قاچاقچیان به سمت خاک اروپا هدایت می‌شد که با دخالت قایق ارتش لبنان، واژگون شد. در جریان این حادثه 11نفر جان خود را از دست دادند و بیش از 30نفر نجات پیدا کردند.
با این‌همه، نظامیان لبنان سهمگین‌ترین ضربه را از بحران اقتصادی این کشور و تنگناهای معیشتی خورده‌اند. مجموع نیروهای امنیتی و نظامی لبنان شامل 120هزار نفر است که از این میان، 80هزار نفر در ارتش، 28هزار نفر در سازمان امنیت ملی، 8هزار نفر در سازمان امنیت عمومی و 4هزار نفر در پلیس فعالیت دارند. میانگین حقوق ماهانه این نیروها پیش از آغاز بحران مالی لبنان در اواخر سال2019 حدود 800دلار بوده است. به گزارش شبکه تلویزیونی الجدید لبنان، حتی حقوق فرماندهان رده‌بالای ارتش و سازمان‌های امنیتی لبنانی، هم‌اکنون از مرز 350 تا 400دلار در‌ ماه (10 تا 12میلیون تومان) تجاوز نمی‌کند.
روزنامه العربی الجدید نوشته است که نیروهای ارتش لبنان اکنون برای امرار معاش به کار دوم و حتی سوم رو آورده‌اند؛ موضوعی که با مخالفت فرماندهان ارتش روبه‌رو نشده، چراکه آنها توانایی تامین زندگی نیروهای خود را ندارند. شبکه الجدید نیز در گزارش خود آورده است: بدنه ارتش لبنان هم مانند سایر بخش‌های جامعه این کشور، بین 70 الی90درصد قدرت خرید خود را در جریان بحران‌های 3سال اخیر از دست داده است. این در حالی است که به‌گفته فرمانده ارتش لبنان، مشکلات این نیرو به کاهش قدرت خرید پرسنل نظامی و یا مسائلی از این دست محدود نمی‌شود؛ چراکه برای مثال، حتی کمک‌های غذایی و لجستیکی دولت به ارتش نیز برای نخستین‌بار طی سال‌های اخیر متوقف شده است.

آینده مبهم لبنان؛ آینده مبهم ارتش
لبنان طی دهه‌های اخیر، شاهد تغییرات عمده سیاسی و تنش‌های عمیق میان احزاب و گروه‌های مذهبی خود بوده، اما همیشه ارتش به‌عنوان یکی از کلیدی‌ترین محورهای اتحاد و حفظ یکپارچگی این کشور در نظر گرفته می‌شده است. ارتش لبنان از همه گروه‌های مذهبی این کشور تشکیل شده و خطوط فرقه‌ای و مذهبی در آن همچنان کمرنگ مانده است. اما ادامه وضعیت فعلی اقتصادی، اگر ارتش لبنان را به سمت فروپاشی نبرد، قطعا به سمت اضمحلال پیش خواهد برد. جوزف عون، فرمانده ارتش لبنان 2ماه قبل برای چندمین‌بار طی یک‌سال اخیر، از کشورهای جهان برای کمک مالی به نظامیان لبنان درخواست کمک کرد. خبرگزاری ملی لبنان به نقل از عون نوشت: «ما در میانه یک مرحله بحرانی هستیم که هوشیاری بسیاری می‌طلبد.» او گفت که ارتش لبنان هم‌اکنون صرفا به‌خاطر وفاداری نیروهایش در حال انجام وظیفه است.
کشورهای چین، مصر، فرانسه و اردن تاکنون در چندین مرحله به ارتش لبنان کمک مالی کرده‌اند. این کمک‌ها اما هربار مقطعی بوده و نتوانسته مشکلات عمیق مالی نیروهای نظامی این کشور را برطرف کند. روزنامه انگلیسی دیلی‌تلگراف سال گذشته همزمان با برگزاری کنفرانس پاریس برای کمک مالی به لبنان در گزارشی مدعی شد: ارتش لبنان دیگر حتی قادر به تامین گوشت برای سربازان خود نیست. در گزارش این روزنامه آمده است: بخش مهمی از کمک‌های مالی صورت‌گرفته به ارتش لبنان طی سال‌های گذشته غرق در شبکه فساد مالی این دستگاه شده و تأثیری در بهبود شرایط نداشته است.